TÜRK LEHÇELERİNDE SAYILAR VE KARŞILAŞTIRMA

TÜRK LEHÇELERİNDE SAYILAR VE KARŞILAŞTIRMA:

Dil ailesi, birbiriyle aynı kökten gelen akraba dil topluluğuna verilen addır. Yani aynı dil ailesine mensup dillerin, aynı kökenden, belki de aynı ilkel dilden türediği kabul edilir.

Aynı dil ailesinden olmanın pek çok kuralı olsa da temel iki unsuru vardır:

1-) Aynı köken, yapı ve gramer yapısında olmak,

2-) En temel sözcüklerin aynı veya benzer olması.

Altay dil ailesinin özellikleri şöyle sıralanabilir:

1. Ünlü uyumu vardır.

2. Sondan eklemeli bir yapısı vardır.

3. Sözcüklerde dil bilgisi bakımından erkek ve dişi tür ayrımı yoktur.

4. Bazı ekler çekim eki olmalarına rağmen yapım eki olarak da kullanılır.

5. Ses, yapı ve söz dizisi bakımından benzerlikler bulunur.

TABLODA Kİ SİBİRYA TÜRKÇESİ HAKKINDA:

Sibir Hanlığının dilidir. 5. yüzyılın başlarında, Altın Ordu’nın dağılım sürecinin daha belirgin hale gelmesiyle birlikte, Batı Sibirya’nın-Çingi (veya Çimgi)-Tura-merkezindeki esas çoğunluğu, Mangıt klanından, Nogay hükümdarlık hanedanının kurucusu beylerbeyi Edige ve halkı oluşturuyordu. Günümüzde, Sibir Hanlığının diline en yakın lehçeler Şor ve Hakas Türkçesidir. Ayrıca halen Batı Sibirya’da, Kuzey Sibirya’da ve Ötüken coğrafyasında ki Hakaslara akraba Türk toplulukları Sibir Türkçesinde konuşmaktadır. Bu lehçelerde ki sayılar birbirine benzemekte olup ayırıcı özelliği ise günümüzde “b” harfi ile başlayan sayılar “p” ile başlamaktadır. Bir (1) sayısı “per” veya “pir”, beş (5) sayısı “Piş”, “Pis” şeklindedir. Yani, Ön Türkçenin konuşulduğu zaman diliminde “bir” sayısına “per” derken zamanla bu “pir” ve “bir” şeklini almıştır.

Sibirya’ya uzak bir coğrafya’da olan Çuvaşların lehçesinde ise Sibir, Hakas, Şor lehçelerine benzer şekildedir.

Ön (Proto) Türkçe’de sayıların Sibir ve Çuvaş Türkçesi gibi olduğu kuvvetle muhtemeldir. Çuvaş Türkçesinin Hun dilinin günümüzde ki devamı olduğu düşünülmektedir. Diğer Türk lehçelerine göre anlaşılması oldukça zor olup en uzak lehçedir. (Hunca: Hunca, Avrupa Hun İmparatorluğu'ndaki Hunlar tarafından M.S. 4. ve 5. yüzyıllarda konuşulmuş ölü bir dil olarak kabul edilse de Çuvaş dilinin Huncanın varisi olduğu kabul görmektedir.) Çuvaş lehçesi anlaşılması güç en uzak lehçe olmasına rağmen, gramer yapısı Altay dil ailesinden olup, yüzlerce kelimesi Altay, Karaçay-Balkar, Hakas, Şor lehçeleri ile aynı köktendir)

Türk dil ailesine adını veren Altay Türkçesi ile Karaçay-Balkar Türkçesinin, bu iki Türk boyunun coğrafya olarak birbirine çok uzak olmasına rağmen inanılmaz derece de benzerliği dikkat çekmektedir.