Köpeklerin evrimi hakkında yeni ipuçlarına ulaşıldı

Yeni verilere göre, mağara devrinde Asya ve Avrupa'da insanlar birbirlerinden habersiz köpek evcilleştirdiler.

Köpek soyunun, kurtların insanlar tarafından evcilleştirilmesiyle yaratıldığı biliniyor. Köpek, insanın evcilleştirdiği bilinen ilk hayvan ve dünyanın birçok coğrafyasında binlerce yıldır insanlar ve köpekler bir arada yaşıyorlar.

Ancak köpeklerin ilk olarak nerede evcilleştirildiği uzun zamandır tartışmadır konusu. Köpek DNA'sını inceleyip bunları yerli kurt popülasyonlarıyla karşılaştıran çalışmaların bir kısmı Asya'yı, bir kısmı ise Avrupa'yı işaret ediyordu.

Arkeolojik veriler de kesin bir şey söylemiyordu: 15 bin yıl önce Batı Avrupa'da, 12 bin yıl önce ise Doğu Asya'da köpek kalıntılarına rastlanmıştı. Ama Orta Asya'da bir köpek buluntusu olmaması, bu popülasyonların akraba olup olmadığı sorusunu doğuruyordu.

GENOM ANALİZİ

Oxford ve İrlanda'da çalışan bir ekibin Science dergisinde yayınladığı bir makale, köpeklerin gizemli tarihini bir miktar aydınlattı. Ekip, bir dizi köpek grubunun tüm DNA'larını, yani genomlarını diziledi.

Ayrıca İrlanda'da bulunmuş 5 bin yaşında bir köpeğin kalıntılarından elde edilmiş antik DNA'yı da dizilediler.

Bu verilerle bir köpek soyağacı çizdiklerinde, dünyada köpek popülasyonlarının uzun süre önce ayrışmış olduğu görüldü. Asya ve Avrupa köpekleri aynı kökenden gelseler de, uzun zaman önce birbirlerinden ayrışmışlardı.

Ekip ardından bir moleküler saat analizi yürüttü: DNA'da biriken mutasyonların birikme hızını, soyların ayrışma zamanını hesaplamak için kullandı. Böylece, Asya ve Avrua köpeklerinin 6 bin ila 14 bin yıl önce birbirlerinden koptukları bulundu.

Araştırmacılar Asya köpeklerinin, Avrupa köpeklerinden genetik olarak daha çeşitli olduklarını da gördüler. Daha yüksek çeşitlilik gösteren popülasyon, genelde diğerine kaynaklık etmiş oluyor.

AVCI-TOPLAYICI DEĞİŞ TOKUŞU

Makalenin yazarları, genetik sonuçlarını arkeolojik verilerle birleştirerek şöyle bir senaryo önerdiler: Hem Avrupa'da hem de Doğu Asya'da belki 20 bin yıl önce bağımsız evcilleştirme süreçleri başladı. Ancak daha yakın zamanda Asya köpekleri Avrupa'ya getirildi ve burada yerli popülasyonların yerini aldılar. Böylece bugünün köpekleri aslolarak tek kökenden gelseler bile, aslında iki bağımsız evcilleştirme süreci olmuş olabilir, diyorlar.

Tarih öncesinde köpeklerin Avrasya'nın bir ucundan diğerine taşınmış olabileceği müthiş ilginç bir sonuç. Bunun muhtemelen o dönemin avcı toplayıcı toplumlarının aralarında yürüttükleri kültürel değiş tokuşlarla yürümüş olması durumu daha da ilginç kılıyor.

Köpek evrimi hakkında çalışan diğer bazı araştırmacılarsa sonuçlara ihtiyatlı yaklaşıyor. Örneğin farklı varsayımlarla ayrışma tarihlerinin etkilenebileceği ifade ediliyor. Köpeklerin yerel kurtlarla karışmaya devam etmesi de köpek evrimi araştırmalarında kesin sonuçlara ulaşmayı zorlaştırıyor.

İlgili makale ve haber:
Frantz v.d., 2016, Science, "Genomic and archaeological evidence suggest a dual origin of domestic dogs", dx.doi.org/10.1126/science.aaf3161
Grimm, 2 Haziran 2016, Science News, "Dogs may have been domesticated more than once", dx.doi.org/10.1126/science.aaf5755