İye-Kııl/İne-Kııl veya Kep-Kııl,

Şaman memoratlarına göre her bir Şamanın hayvan anası veya ilk hayvan
sıfatı var ki, buna Yakut Şamanları, İye-Kııl/İne-Kııl veya Kep-Kııl, derler. Bu
hayvan yukarıda da söylendiği gibi çoğu zaman demir kanatlı kartal veya kanatlı rengeyiği, çok az halde de ayı ve öküz olarak tasarlanır. İye-Kııl'ın güç­
süz Şaman ruhu olarak köpek donuna girdiği de görülmektedir. Şamandan
ayrı gezen bu hayvan ana, Şamanın görme gücünü, yani geçmişe ve geleceğe
dalmasını, aydınlanmasını, kehanette bulunmasını simgeleyen bağımsız ruhudur. Kısacası İye-Kııl veya İne Kııl, Şamanın hayvanda tecessüm eden canı­
dır. Hayvan ananın, Şaman ölürken gelmesi, Şamanın ruhu veya canı ile bu
hayvanın aynı tasavvur edilmesinden başka bir şey değildir


Yakut Şamanlığı hakkında bilgi veren V. Seroşevskiy'ye göre Şamanların
esasen üç yardımcı ruhları var: Emeget, İye Kul ve Keleni.5 Emeget, her bir
Şamanın vazgeçilmez niteliğidir. Ancak V. Seroşevskiy güçsüz ve gerçek olmayan Şamanların Emegetleri olmaz ve onlar sihirle uğraşırlar, der. Bununla
beraber Emeget, Şamanın göğsüne taktığı demirden olan göğüslüğünün de
adıdır. Ancak görüldüğü gibi Seroşevskiy yanlış olarak Şamanların koruyucu
hayvan anası olan İye Kııl'ı da yardımcı ruhlar kategorisine sokar.
İye Kul, Şamanın başka Şamanları öldürmek (Şaman terimi ile söyleyecek
olursak düşmanı yemek) için gönderdiği hayvan koruyucusudur. Bu hayvanlar, boğa, ayı, köpek, kurt vb. olabilir. O halde Şaman kendi ruhunu (kutunu)
başka bir hayvana transfer etmiş olur. Bununla beraber kartalın da İye Kul olduğu durumlar malumdur. Tuva Şamanlarının İye Kııl'ı ise kargadır. Nitekim
Tuva Şaman inancına göre kuzgun (karga), Şamanın müracaat ı;!ttiği ve ruhlarla.Şaman arasında alaka kuran kutsal hayvandır. Gök alemini ve gök enerjisini simgeleyen kara kuzgun kültü, Tuva Şamanları arasında geniş çapta yayılmıştır.
Şaman dünya görüşünde karga (kuzgun), ruhların, kartal ise maddi dünyanın veya maddi olanların koruyucusudur. Ona göre de Altay mitolojisinde
karga, insanlar için Ülgen'den ruh ister. Ancak Türk Şamanlık geleneğinde
hem kartal hem de karga ilk Şaman olarak bilinmekte ve bu sebeptendir ki,
Şamanın hayvan anası olarak işlevselleşmektedir. Şamanı, Yakut Türklerinde
kartal, Altay Türklerinde ise karga terbiye eder. Bu farkın sebebi coğrafi özelliğin yanı sıra etnik etkileşimin de canlı olmasına dayanmaktadır. Ancak kartal gibi karga da Güneşin, başka deyişle ışığın, sıcaklığın simgesidir