Köyde bir horoz vardı, her sabah bağırıp dururdu. Bir gün sesi kesildi. Sâhibine sordum: 'Horozun sesi neden gelmiyor?'

 

Köyde bir horoz vardı, her sabah bağırıp dururdu. Bir gün sesi kesildi. Sâhibine sordum:

'Horozun sesi neden gelmiyor?'

Dedi: - 'Cemaat şikâyet etti, bizi uyandırıyor,bırakmıyor ki uyuyalım, ben de kafasını kestim.'

O gün anladım ki, halkı uyandırmak isteyenlerin başını kesiyorlar.''

...

Şehriyar'ım gözüm yaşı sel kimin,

Garip sen mi vetanında el kimin,

Sevdan üreğimde kara yel kimin,

Heç elden özgeye gardaş olar mı?

Haramzadalardan yoldaş olar mı?

Gurt gurtnan dolaşır, itler it inen,

Gurt şikarnan doyar, itler küt inen,

Yanaşmanın goynu dolar pit inen

Heç elden özgeye gardaş olar mı?

Fars, Çin, Urustan yoldaş olar mı?

Oğuz Atam bizi görse neyliyer,

Dövüner dizini helak eyliyer,

Yeğin geyze gelir, gönü göynüyer,

Heç elden özgeye gardaş olar mı?

Yılandan, çiyandan yoldaş olar mı?

Bed-güman değilem Allah kerimdir,

Turan hayalimdir, etim, derimdir,

Böyyük Asya nece olsa benimdir,

Gurt yuvalarına tilki dolar mı?

Ayıdan, Moskof'tan yoldaş olar mı?

Şehriyar'ım, incinmeyin sözüme,

Dost acı danışar dostun özüne

Gah ağlaram, gah vururam dizime

Heç elden özgeye gardaş olar mı?

Hayından, uğrudan yoldaş olar mı?

MUHAMMED HÜSEYN ŞEHRİYAR

TÜRKLÜĞÜN BÜYÜK ŞAİRİ:MUHAMMED HÜSEYN ŞEHRİYAR

"Güneş kaybolmuş, akşamın sessizliği yavaş yavaş çöküyordu Tebriz`in üstüne. Caddelerdeki ayak sesleri, resmi dairelerin kapanmasıyla evlerine giden memurlardan geliyordu. Bir kısmı da alış-verişten dönenler aitti.

Şehriyar, Bank-ı Kişavarzi (Ziraat Bankası)nda yorucu bir gün geçirmiş;bir an önce evine ulaşıp, anasının güzel yemeklerle donattığı sofrasına oturmayı düşünüyordu.

Evlerinin bulunduğu sokağa sapacağı sırada, dün gece yarım bıraktığı şiir geldi aklına...O an ne yorgunluğu kaldı, ne de aklına takılan anasının yemeği... Durup, cebinden yarım kalan şiirin yazılı olduğu kağıdı çıkardı. Sırtını duvara yaslayıp, şiirini tamamlamaya başladı. Akşam iyice çöküp olanca karanlığını Tebriz`in üzerine büründüğü anda, o da şiirin son mısraını yazdı.

Seviçle evden içeri girdi. Bu sevinç, eli hünerli yaşlı anasının yemeğini tatma isteğinden doğmuyordu;şiirini bitirmiş olmanın çoşkusuydu. Sofraya oturmadan, cebinden çıkardığı son şiirini anasına heyecanla okumaya başladı. Şiiri bitirdiğinde anasının yüzüne baktı. Anasının yüzünde her zaman var olan gülümseme yoktu. Şaşırdı. Oysa her şiir okuyuşunda sevincini belli ederdi. Dayanamadı:

-Ana hasta mısın yoksa?

Anası Farsça hasta olmadığını söyledi. Bu cevaba büsbütün şaşırdı. Anası evde Farsça konuşuyordu! Oysa anası, yalnızca Fars tüccardan alış-veriş ederken Farsça konuşurdu... Aklı yettiğinden beri evde herkes Türkçe konuşurdu. Hele rahmetli babası buna çok özen gösterirdi.

Şehriyar, hayret dolu bakışlarla anasına sordu:

-Ana niçin Frasça söyledin?

Yaşlı kadın, oğlunun yüzüne bakmadan yüreğindeki sızıyı dile getirdi:

-Sen Türkçe şiir yazıyor musun ki;ben sana Türkçe söyleyem? Evimize hapsettin Türkçe`yi! ot kökü üstünde biter.Türkçe ile büyüdün, Farsça yazarsın. Artık dinlemeyeceğim şiirlerini!

Şehriyar`ın yüzü allak bullak oldu.Elindeki Farsça yazılı şiirin bulunduğu kağıdın parmakları arasından yere düşürdüğünü bile hissetmedi... Yavaş yavaş yürüyerek yandaki odaya geçti. Zihni karmakarışıktı. Yüzüne bir ana tokadı inmişti! Yemeği unuttu. Geçmiş günlere daldı.Babasının elinden tutup Haydar Baba Dağı eteklerindeki köyleri dolaştırmasını hatırladı. Hoşgenap`ı, Güllüce`yi, Kayışkursak`ı, Vangüzelleri`ni bir bir gezişini düşündü... Babasından dinlediği Türkçe masallar, zihninin gizli mahsenlerinden bir bir çekip;beynine egemen oluyordu...

Oturduğu sedire uzandı. Kendi kendine inlercesine konuştu:

-Türkçe yazacağım...Bundan sonra Türkçe yazacağım!"

(Bu bölüm Mevlüt Uluğtekin Yılmaz`ın 1997`de Azerbaycan`da yayımlanan "Türk Halklarının ortak Ata-Babaları" adlı eserinden alınmıştır)

ŞEHRİYAR KİMDİR?

Türk dünyasının en güçlü şairlerinden olan Muhammed Hüseyn Şehriyar, 1904 yılında Tebriz`de doğdu. Babası "Dava vekili" olan Mirza Aka Hoşgenabi, Hoşgenap kasabasının Haydar Baba Köyü`ndendir.

Şehriyar, güney Azerbaycan(İran) kentlerinden olan Tebriz`de ilk öğrenimini gördü. İlkokuldan sonra Medrese-i Talibiye`de Arapça ve Arap edebiyatı yanında Fransızca öğrenmeye çalıştı. Liseyi Tahran`da bitirdi. Tıp Fakültesine girdi. Tıp eğitimini tamamlayamadan, son sınıftan ayrıldı. Çeşitli memuriyetlerde bulundu. Bu arada şiir gücü gittikçe büyüyor;İran`da zevkle okunan şairler arasına giriyordu. Hep Frasça yazıyordu. Babasını 1936 yılında yitirince ruhi bunalıma düştü. 1942 yılından itibaren beş yıl boyunca büyük sıkıntılar çekti. Onun bu zor günlerinde, annesi tek dayanağı oldu.

Yazdığı şiirler tüm İran`ın kalbini feth etti. Kendisini çağın Nizami`si, Hafız`ı ve Sadi`si olarak gördüler. Farsça`yı bir Farstan çok daha mükemmel kullanıyor;Fars dilini şiir sanatında ustaca işliyordu. Daha sonra, annesinin uyarısı üzerine Türkçe şiirler yazmaya başladı.

Şehriyar, çok genç yaşta evlendi. Bu evlilikten bir kızı oldu. Bankadan emekli olunca, daha sakin bir hayat sürmeye başladı. En büyük zevki, küçük kızını bağrına basarak Tebriz sokaklarında dolaşması idi.

Şehriyar 1929 yılında önsözünü dönemin bilinen şairlerinden olan Bahtiyar, Nafisi ve Muhammed Tagi Bahar'ın yazdığı ilk şiir kitabını neşreder. Şiirlerinde şair Hafız, Sadi, Fuzûlî, M.P. Vaqif, M.E. Sabir ve s.-den etkilenmeler mevcut olan şair, anadilinde kaleme aldığı Heyder Babaya Salam şiiri ile Türkiye'de ve Sovyetler Birliği'ndeki Türk Cumhuriyetlerinde de büyük bir üne kavuştu.

1951 yılında Haydar Babaya Selam şiir kitabını yayımladı. (Haydar Baba, köyünün üstünde kurulu olduğu dağın adıdır.)

Tahran'da Mehr hastanesinde akciğer iltihabı ve kalp yetersizliğinden 18 Eylül 1988 yılında vefat etti.

Eserleri:

Haydar Baba'ya Salam, Tebriz, 1951;

Yad-i ez Heyder Baba, Tahran 1964;

Seçilmiş Eserleri, Bakı, 1966;

Divan-ı Türkî Tebriz, 1992;

Yalan Dünya, Bakı, 1993;

Tüm Eserleri (4 cilt), Tahran,1971

Heyder Babaya Selam şiiri 76 dile çevrilmiş, Azerbaycan'da ve Türkiye'de bu şiire nazireler yazılmıştır.

Büyük Türk şairi ölüm yıl dönümünde saygı ve rahmetle anıyorum

Ruhu şad mekanı Cennet olsun...

Fatih Mehmet Yiğit

İş Bankası Hasan Ali Yücel Klasikleri

 

https://disk.yandex.com.tr/d/pZTG2n_zLPklpA?fbclid=IwAR21b88Rb9mBBE9q-0TU30Z9xKVEOe0SVWQwZeMrAo6mLRTLJiE5hD8GZQE

Ural bozkırlarının Amazonları. (Genetik bu kızın Amazonlarla ilişkisini doğruladı) Resimdeki Meiramgul.

 

Ural bozkırlarının Amazonları.

(Genetik bu kızın Amazonlarla ilişkisini doğruladı)

Resimdeki Meiramgul.

Antik yazarlar Amazonlar hakkında anlattılar - cesur atlılardan oluşan savaşçı bir kabile, güzel ve zorlu. Bilim insanları uzun zamandır antik Yunan efsanesinin belirli bir tarihsel temelini keşfetmeye çalışıyor. Çoğu araştırmacı, Küçük Asya'da, günümüz Türkiye'sinin topraklarında efsanevi bir kabilenin izlerini aradı ve arkeolojik bulgular bunun nedeniydi. Ama iki buçuk bin yıl önce Privolga bozkırları dramatik olayların arenasıydı. Uçsuz bucaksız bozkır genişlikleri militan göçebelere aitti, şimdi sadece cenaze tepeleri tarafından hatırlatıldı.

Amerika Birleşik Devletleri'nden bir arkeolog Jenin Davis-Kimbell, Rus meslektaşı Leonid Yablonsky ile XX yüzyılın 90'larında Volga bölgesindeki höyük kazıları üzerinde çalışmaya başladı. Önce, arkeolog doksan yıl önce hırsızlar tarafından kazılan bir tepeyi araştırdı. Bir kazıda bir insan kafatası, diğerinde bir ayna buldular. Göçebe kültüründe ayna bir papaz ya da rahibenin işaretidir. Diğer tepelerde, araştırmacılar tüm iskeletleri buldu.

arkeologlar, soyguncuların sadece altın aradıkları varsayımına dayanarak diğer her şeyi görmezden geldiler. Ancak soyguncuların kazdığı tepeye altın döktüğü ortaya çıktı! Kazıda düzinelerce altın boncuk bulundu (kadın mücevher mi yoksa geçit silahı mı? ), ince işçilik altın broşlar, giyimden altın uygulamalar, saf gümüşten yapılmış kupa. Bozkırda görünmeyen bir höyük gerçek bir hazine çıktı. Eski arkeolog Leonid Yablonsky için bile böyle bir zenginlik vahşi doğadaydı.

Bu bulgular ne hakkında konuşuyor? Bulunan eşyalar arasında çok değerli bir kolye vardı. Janine Davis-Kimbell bu şeyi özel tuttu ve bunun için büyük umutları vardı - bulunun Amazon sorununu çözmeye yardımcı olacağını umdu.

Kemik kalıntıları üzerinde yapılan çalışma, sezgilerinin onu başarısızlığa uğratmadığını onayladı - kemikler kadındı. Kalça kemiklerinin deformasyonuna bakarsak, bu kadınlar çok zıplamışlar. Birçok höyük erkekler içinde gömüldü, ancak diğerleri yanında zengin cenaze hediyeleri ve değerli silahlar bulunan kadın iskeletleri içeriyordu. Bu tepeler Amazonlar hakkındaki efsanenin yaygın olduğu döneme ait. Homer cesur ve vahşi Amazon savaşçılarını ilk anlatan kişiydi. Bu bilgiyi hangi kaynaklardan aldığı bilinmiyor.

Genetik materyallerin analizi Privolga tepelerine gömülü göçebelerin cinsiyetinin ne olduğunu belirlemeye yardımcı oldu. Arkeolog kazılarından birinde 110'dan fazla ok ucu topladı, ancak bir kadın gömüldü. Araştırmacılar, çok önemli bir kişiliğin oraya gömülü olduğu sonucuna vardılar. Yani, bu kabilenin kadınları erkek savaşçıların yanında savaşa gitti ve hatta belki de baş rol oynadı.

Dar botlar içinde Amazon ayakkabılarının antika resimlerinde. Buna benzer bir bot tümsekte bulundu. Eski yazarların eserlerindeki tanımlamalara göre Amazonlar uzun boylu ve açık saçlıydılar. Volga bozkırlarından savaşçı atlılar neye benziyordu? Kalıntıları bulma konusunda Alman uzmanlar, bir kadının görünüşünü yeniden yarattılar - kaba özelliklere sahip sert bir yüz.

Arkeolog, Dr. Alexander Khokhlov, kadınlara hangi kemiklerin ait olduğunu tam olarak belirlemek için höyüklerden gelen yeni ve eski bulguları bir kez daha keşfet İyi korunmuş iskeletlerden bozkır göçebelerinin sadece cinsiyeti değil, kökeni, akrabalık bağları da tespit edilebilen genetik materyaller tespit edilmiştir.

Deney inanılmaz bir özenle hazırlandı. Baş uzman Dr. Burger'di - antik kemik kalıntılarından analiz için uygun DNA yapısını izole edebilen birkaç uzmandan biri. Dr. Burger kemik örnekleme yapıyor. Binlerce yıl sonra orada sadece DNA analizine uygun kumaşlar kalabilir.

Bozkır savaşçılarının eğlenceli tarihi Jenine Davis-Kimbell'i Antik Yunan sınırlarından, Küçük Asya ve Karadeniz'in Yunan yerleşim yerlerinden çok uzaklara götürdü. Sarmaty ve Güneydoğu Avrupa'nın diğer birçok göçebe halkları çoktan gitti, daha güçlü ve daha sayısız kabileler tarafından yer değiştiriliyor. Efsanelerden başka bir şey kalmamış sanki. Ama bu doğru değil - onların torunları bir yerde yaşıyor.

- Amazonların tarihini incelersem, onların soylarını görmem gerekir, o zaman tarih canlanır, - diyor Amerikalı arkeolog Jenine Davis-Kimbell.

Çin sınırından uzak olmayan, medeniyetten uzak, bir sığır çiftçisi köyü olan Jenin, "steppe Amazonlar" hakkındaki hipotez lehine somut kanıt buldu. "

Bu topraklara yolculuk başlı başına bir maceradır. Trenle Moğolistan üzerinden seyahat etmek, sonra uçakla kuzeybatıya uçmak günler alır. Ulgiy, göçebe büyükbaş hayvan yetiştiricilerinin bölgesindeki tek şehir olan Aimak Bayan-Ulgiy (Altay beşiği) sınırının başkentidir. Eski gelenek burada çok güçlü: yerel oklar, eski resimlerden Amazon oklarına benziyor. Yaylar çok uzun mesafeden ateş ediyor ve inanılmaz derecede büyük bir delme kuvveti var. Yaylar artık spor etkinliklerinde kullanılıyor. Çobanların kızlarının ve eşlerinin zarif kemerlerindeki süslemeler, Moğol bozkırlarından binlerce kilometre uzaklıkta bulunan höyüklerden arkeolojik bulgulara inanılmaz derecede benziyor. Kadınlar böyle desenlerin nereden geldiğini bilmezler, bunun arkasında çok eski bir gelenek var.

Şehrin yerel tarih müzesinde Ulgius Davis-Kimbell, nesnelere şaşırtıcı bir şekilde Amazon'un Yunan resimlerinden kopyalanmış gibi bakıyordu: mücevher, bot, keskin uçlu şapkalar. Şapkalardan biri boncuk işlemeli ve Volga bozkırındaki bir höyükten yapılmış altın süslemeyle aynı şekil ve desene sahiptir. Arkeoloğu şehirde değil, çoban ailesinin yazlık otoparkında bekleyen en ilginç şey. Yurtta arkeolojik kazılar temelinde yapılan göçebe yaşam tarzının yeniden yapılanmasına doğru bir şekilde karşılık gelen çok şey gördü. Oysa maddi kültür asıl değil, çok daha önemli olan insanların kendisi, kökeni.

Göçebe yurtlarında Moğol tipine sahip, kirli siyah saçlı insanlar yaşıyor. Bunlar Moğol değil, Bayan-Ulgiy aimak'ta nüfusun neredeyse tamamı Kazak. Kazak ailelerde açık saçlı beyaz tenli kızlar nadiren doğar. 10 yaşındaki çobanın kızı meiramgül böyle olur Meiramgul'ün gözleri tüm akrabaları gibi siyah değil, açık kahverengi ve bal. Yüzü salaş, düz, Moğol özellikli, ama teni diğer Kazaklardan çok daha parlak, hatta farklı bir ton bronz, güneşte yanmış açık Rus saçları altın döküyor.

Sarı saçlı Meiramgül ve annesi, görünüş olarak az benzeseler de, her ikisi de kadınsı çizgi ile nesilden nesile aktarılan genlerin taşıyıcısıdır. Karşılaştırmalı bir DNA analizi, Volga Bölgesi'nde iki buçuk bin yıl önce gömülen Meiramgül ile "steppe Amazonlar" arasında genetik bir bağlantı olduğunu gösterdi. Minik "Amazon" Meiramgül, uzak atalarının yaşam tarzından biraz farklı, sert göçebe koşullarında geleneksel bir yurtta yaşıyor. Kız çocuk kısacık ömrü boyunca bozkırda göçebe bir yaşam için gerekli olan çok şey öğrenmiş zaten.

- Bir kaşif olarak tüm serinliğimle heyecan verici bir andan kurtuldum. Askeri bozkır Amazonlar tarihinin hayat bulduğu bir kıza duygusal heyecanla baktım, - Jenine Davis-Kimbell.

Arkeolog Janine Davis-Kimbell ile Chicago Times'a röportaj:

Davis-Kimball, Batı Moğolistan'daki bir köyden gelen beyaz tenli küçük bir kız ile güneyindeki antik bir cenazeden alınan DNA örneği arasında genetik bir bağlantı keşfetti. 2500 yıllık mezarlara savaş kıyafeti giymiş kadınlarla, kılıç, hançer ve ok uçlarıyla gömüldü. Soru: 9 yaşındaki bir kızla Meiramgül ile bağlandığınızda ne hissettiniz?

Bu herkes için tam bir sürprizdi. ... Göçebe insanların çok farklı olduğunu biliyordum. Seyahat ettikçe diğer topluluklarla etkileşime geçtiler ve kaçınılmaz olarak karışık evlilikler oldu. ... Bir şeyin bu kadar yaygınlaşmasını beklemiyordum, bu gerçekten beklediğimden daha ileri gitti. Soru: O nasıl biriydi ve köyünde hayat nasıldı?

O çok tatlı küçük bir kız, ailesine çok yardımsever, her zaman bir şeyler yapmak isteyen, bu nüfusun tipik hali. Bu mutlak basitliğe dayalı bir yaşam tarzı. Ailesinin şehir bölgeleriyle teması yok. Genel olarak bu toplum pek değişmiyor. Televizyon, bilgisayar, internet, radyo, ulaşım gibi değişime neden olan şeylerden etkilenmezler. Birçok dış etkene maruz kalmıyorlar. Meiramgul'ün daha önce Batı'nın sakinini gördüğünden şüpheliyim. https://www.chicagotribune.com/.../ct-xpm-2004-08-04...