“Gök Tanrısı” Terimi Üzerine

 

                     Tengri             
Tengri kelimesi Köktürk yazıtlarında “gök, gök yüzü” göğün rengi (maviliği) ve “tanrı” anlamlarında kullanılmıştır. Burkancı Uygur metinlerinde tanrı kelimesi “ilah, tanrı, Burkan, Buda, Efendi” anlamlarına gelmektedir. İslamiyet sonrası dönemin başlangıcında “1. Allah, 2. ilah” anlamında, daha sonra ise “1. ilah, 2. Allah” karşılığında kullanılmaya başlanmıştır.

Yazının devamını okumak için “Gök Tanrısı” Terimi Üzerine üzerine tıklayınız.Eski Türklerde göğün ve yerin yalnızca bir tane “kılıcısı, yaratıcısı” ifade ediliyor, ancak bunun adı verilmiyordu (Öğel 1995: 147). Bazı araştırmalara dayanarak 8.10. yüzyıllarda Türklerin maddeden yaratılmış bir ilah kavramına ulaştıkları sanılmaktadır (Esin 2001: 60-61). Bir başka görüşe göre ise tengri kavramı Çinlilerinkine tamamen benzemekteydi. Buna göre Tao dininin kainatın bütün ruhuna verdiği panteist anlam ve bir sayısının simgesi gök veya T’ai-chi (ilk tek birlik) olması ile açıklanabilir (Esin 2001: 61-62). Özellikle eski Türk düşüncesinde, gök ile Tanrı arasında kesin bir ayrılık göstermek çok güçtür (Öğel 1995. 147). Türkler “tanrı” için “tengri” ya da “kök tengri” kelimelerini kullanmışlar, kök kelimesini tek başına “tengri” için kullanmamışlardır (Barutçu Özönder 1998: 171-172)

KAYNAK: Azmi BİLGİN