Anadolu’da Başlıca Kimmer Akınları!

• Kimmerler, MÖ 15-14. yüzyıllardan MÖ 8. yüzyılın ilk yarısına kadar İdil Nehri’inden Karadeniz’in kuzeyine uzanan topraklarda yaşadılar. Bu günkü Kırım civarı Kimmer’lerin ana yurdudur. Kırım adı da zaten buradan gelmektedir.

• Savaşçılıkları ile ünlü bu bozkır göçebe savaşçıları efsaneleşmiş, filmlere konu olmuştur. Barbar Conan’ı bilmeyen yoktur diye düşünüyorum.
• Bu kadar peşrev yeter konuya giriyoruz. Bahsedeceğimiz zaman aralığı Milattan öncedir tarihlere M.Ö kısaltması yazmayacağım siz öyle anlayın.

• Kimmerya’da 8. yüzyılın ortalarında İskit istilası başlayınca yurtlarını terk edip yeni yurtlar bulmak üzere göçe başlamışlardı.
• Kafkasları geçerek Kolkhis (Gürcistan) ve Urartu (Doğu Anadolu) üzerine seferler düzenlediler.
• Kimmer baskısına dayanamayan Urartu, Koruma karşılığı topraklarından geçiş hakkı tanımıştır. Sıkıysa tanımasın.

• Bu günün mafyalarının koruma sağlayarak ortamın haracını yemesi gibi düşünün.
• Kimmerler o dönem kavim halinde gezen koca bir yağma, haraç ve ölüm makinesi. Gözleri cavcaklı, gözlerine bakacak adam arıyorlar.
• 714 yılı baharında Urmu gölünün kuzeybatısındaki Uesi’de Urartu’yu bozan Kimmerler Urartu sınırını aşarak Orta Anadolu’ya ilerlediler

• Bu durumda Kimmer’lerin yalnız Transkafkasya üzerinden değil, İran yaylasındaki Manna ülkesi üzerinden de gelmiş olabileceği anlaşılıyor.
• Belki de bazı göç kolları Aynen İskitlerin yaptığı gibi derbent geçitlerinden bu günkü Azerbaycan coğrafyasına yayılmış olabilirler.
• Uesi deki Kimmer zaferi Asur istihbarat raporlarına bu şekilde yansımıştır. Kil tabletlere yapılmış istihbarat raporunu pek te güvenli değil.

• Urartu’yu aşan Kimmer kuvvetleri Anadolu içlerine akarak, Kummuh (Adıyaman civarı ) Meliddu (Malatya) Tabal (Nevşehir-Kayseri) doğuda Şupria (Diyarbakır) Hubuşna’ya (Ereğli) kadar ilerlediler.
• 705 te Asur kralı Sargon, Muşki kralı Mita ile bir ittifak kurarak Kimmerler üzerine yürüdü.
• Burada geçen Muşki’li mita bildiğimiz Frig kralı Midas’tır hani şu eşşek kulaklı olan.

• Savaş Tabal ülkesinde gerçekleşti ama Kimmerler Demir Leblebiydiler. Bu savaşta Sargon Hakkın rahmetine kavuştu Asur-Frig ittifakı yenildi.
• Yerlerinde durmayan Kimmerler MÖ 696’da Frigler’in üzerine çöktüler, Frigya başkenti Gordion’u yağmaladılar.
• MÖ 680-660 yılları arasında Tabal , Hilukku ve Lidya, Kimmer saldırıları karşısında Asur’dan yardım istemek zorunda kalmışlardı.

• 679 da Kimmerler Asur kralı Asarhaddon tarafından Hubuşna’da (Ereğli) yapılan savaşta yenildiler. Liderleri Teuspa bu savaşta ölmüştür.
• Hubuşna zaferinde kesin olmamakla birlikte Asharaddon’un kızı Serna ile evlenen İskit kralı Bartatua’nın yardımı söz konusu gibi duruyor.
• Üç yıl sonra Frigya’yı istila ettiler başkent Gordion kuşatıldı, yakılıp yıkılarak yağmalandı. Frig Ülkesi tarihe karışıp gitti.

• Heredot’a göre Kral Midas bu yenilgi ile boğa kanı içerek intihar etmiştir. Kimmer’ler Midasın tüm servetini de yağmalayıp götürdüler.
• 660 yılında Asharaddon’un oğlu Asurbanipal Mısır ayaklanması, Suriye ve Filistin’deki aşiretlerle uğraşırken Anadolu karışmaya başlamıştı.
• Kimmerler Frigya krallığı yıkıldıktan sonra Batı Anadolu’ya doğru ilerlemeye başladılar. Lidya krallığı Kimmerlerin tehdidi altındaydı.

• Lidya Kralı Gyges, Kimmer saldırılarına tek başına güç yetiremeyeceğini anlayınca Asurlara elçi yollayıp yardım istedi.
• Bu yardımla Kimmerleri 657’de büyük bir yenilgiye uğrattı.
• Asur kaynakları kral Gyges’in (Gugu diye geçer) zaferini, Asur yardımına bağlamaktadırlar Ancak, bu yardımın nasıl olduğu bilinmemektedir.

• Kimmer baskınına karşı koymayı başaran Gyges yakaladıkları iki kimmer beyini köpek gibi zincire vurarak Asur’başkenti Ninive’ye gönderdi.
• Muhtemelen, gelen yardımdan dolayı Asur’ a karşı teşekkür niteliğinde olmalıdır bu hareket.
• Sonraları Kimmerleri yendiği için havalara giren Gyges, Asurla olan bağlantılarını kesti ve hatta Asurbanipal’e karşı cephe aldı.

• Lidya Kralının bu hareketi Asurbanipal’in çok zoruna gitmiş olacak ki Ağır beddualar etmiştir. 
• M.Ö. 652 de Asurbanipal’in bedduası tuttu ve Kimmerler geri geldiler. Bu kez Sardes yakılıp yıkıldı Kibirli Gyges öldürüldü.
• Sardes’i yıkan Kimmerler hızla Anadolu’ya döndüler. Bir kısmı ana koldan ayrılıp Altınoluk taraflarına, Antandros’a gittiler. Gyges’ten sonra oğlu Ardys tahta geçti.
• Ardys Asur desteği olmadan Kimmerlerden kurtulamayacağını anlayınca tekrar babası gibi Asur’un kapısını aşındırmış gariban, Fakat babasının yaptığı yavşaklıktan dolayı muhtemelen yardım alamamıştır. Yardımın gelip gelmediği bilinmemekte. En azından ben bilmiyorum.
• 648-646 arasında, Kimmer başbuğu Dugdamme, Asur’la bir antlaşma yapar, karşılıklı yeminleşip saldırmazlık anlaşması ilan ederler.
• 645 Kimmerler İstanbul boğazını atla geçerek gelen soydaşları Trerler ile birleşip yeniden Lidya’ya saldırdılar.

• Sardes yeniden yağmalanır. Kral Ardys akropol (İç kale) çekilerek kahramanca vuruşup direnmeye çalışır.
• Sardes’in ardından İyonya kentleri de kimmer kılıcı altında birer birer ezilir.
• Kallinos gibi ünlü şairler coşkulu mısralarla İyonya halkını, eli silah tutanları Kimmerlere karşı mücadeleye çağırmışlardır.

• 644/643 de Ephesos kuşatılır, güçlü surların ardına çekilen Efesliler, şehri savunmaya çalışırlar.
• Greklerin kutsal merkezlerinden olan Artemis tapınağı sur dışında kaldığından Kimmer ateşinden kurtulamaz, yakılarak tahrip edilir.
• Ege denizi boyunca ilerleyen Kimmerler Didyma, Magnesia, Myos, Priene, Lebedos, Melia ve Miletos’u boncuk gibi ard arda dizip yağmaladılar
• Daha sonra Büyük Menderes vadisi boyunca geri çekilip, o dönemlerde yurt edinmiş oldukları Kapadokya bölgesine geri döndüler.
• Kimmer akınları, İyonya kentlerinin ekonomik ve kültürel gelişimlerini bir süre geriletse de Kimmerlerin gidişi ile tekrar güç kazanmıştır.

• Çünkü Kimmerler iyonyaya yerleşecek değildiler, büyük yağma akınları yapıp hızla çekildiler. Deniz kenarında olmanın onlar için anlamı yoktu
• Onların yaşamı denizden gelecek ticaret gemileri beklemek üzerine değil, yağma, savaş ve kan üzerine kuruluydu.
• Kimmerlerin ardından İyonya yeniden güçlendi, zaten zayıflayan Lidya’ya karşı koyacak duruma gelmiş ve de “kolonizasyonunu hızlandırmıştır.

• Batı anadoluyu silip süpüren Kimmerler bu kez gözlerini güneye, Kilikya (Çukurova) üzerine diktiler.
• O dönemde bu bölge Que ve Hilakku adıyla ikiye ayrılan federasyon benzeri bir yapıdadır ve kendi kralları olsa da Asur’a bağlıdırlar.
• Yukarıda Kimmer başbuğu Dugdamme’nin Asur kralı Asurbanipal ile bir saldırmazlık anlaşması yaptığına değinmiştik ancak

• 630 yılında Gülek Boğazı’nı aşarak Çukurova’ya akan Kimmer güçleri Tarsos/Tarsus ve Anchiale’ye kadar ilerlerler.
• Asurlular, Kilikya kralı Syennesis ve (belki de İskit Başbuğu Maduva) ile birleşerek Kimmerlere karşı koymak üzere hareket etmiş olsa da.
• Kimmerler Dugdamme’nin zamansız şekilde hastalığa yakalanıp vücudunun yarısına felç inmesi ve ardından ölümü yüzünden dağılırlar.

Gerçekten bir savaş olup olmadığı bilinmez.. Belgelerde Dugdamme’yi, Asurbanipal’in değil tanrıların yendiğinden bahseder.

• Bu ifadeler ifadeler belki de savaş başlamadan Kimmer ordusunun salgın hastalık nedeni ile dağılmış olabileceğini düşündürür.
• yenik düşen Kimmer akıncıları kapadokya’ya geri dönerler. Kan dökülen taht kavgaları ardından Dugdamme’nin yerine oğlu Sandaksatru geçer.

• Bu yenilgiyle zayıflayan Kimmerler 595 te Lidya Kralı Alyattes tarafından büyük bir yenilgiye uğratılarak Kızılırmak’ın doğusuna sürüldüler
• Kapadokya’dakiler ise ikiye bölünüp Asya ve Avrupa’ya dağıldılar, başka milletler içerisinde eriyip yok oldular.
• YARARLANILAN  KAYNAKLAR